Depressie brengt enorm veel verdriet en lijden met zich, niet alleen voor de depressieve persoon zelf maar ook voor de mensen in de naaste omgeving. Omgaan met depressieve mensen vergt oneindig veel geduld en begrip voor de situatie (lees: de nodige tact). Zo zijn er veel dingen die je beter niet tegen een depressief persoon kunt zeggen. Vergelijk het met een patiënt met een gebroken been. Daartegen zeg je ook niet: ‘Nu is het over, sta op en ga wandelen.’
Depressie in Nederland
Depressie wordt wel gedefinieerd als een stemmingsstoornis die zich kenmerkt door verlies aan levenslust of zware neerslachtigheid. Volgens de statistieken lijdt zo’n 5% van de Nederlandse bevolking aan depressie. Daarmee staat depressie al jaren in de top 5 van de ranglijst van ziektelastveroorzakers.
Focus op tekortkomingen en frustraties
Depressieve mensen zijn apathisch en ondernemen weinig of niets, maar hun hersens draaien overuren. Op geestelijk en emotioneel niveau zijn ze hyperactief. Depressieve mensen hebben de neiging om zich excessief te focussen op hun tekortkomingen en frustraties. Ze lopen over van zelfverwijten, geven zichzelf de schuld van alles en nog wat, en voelen zich minder dan anderen. De wereld om hen heen wordt een afspiegeling van wat er in hun hoofd omgaat en als reactie sluiten ze zich ervoor af. Hun diepe en pijnlijke interne conflicten veroorzaken een apathie die zich maar moeilijk laat doorbreken.
Een depressief persoon herkennen
Het is niet gemakkelijk om depressie in een naaste te herkennen. Toch zijn er wel tekenen aan de wand. Je ziet het aan het gebrek aan levenslustigheid en initiatief maar vooral ook aan zijn of haar manier van praten. Zinnen als ‘Ik ben niets waard’, ‘Ik wil weer zijn zoals vroeger’ of ‘Het haalt toch allemaal niet meer uit’ moeten – vooral als ze vaak herhaald worden – bellen doen rinkelen.
Wat je niet tegen een depressief persoon moet zeggen
1. ‘Kom op, doe iets, kom in actie!’
Hoe kun je in actie komen als je niet weet welke kant je op moet, als je chaos in je hoofd hebt en je je heel moe voelt? Depressie is geen gril en je overwint depressie niet met alleen wilskracht. Depressieve personen voelen zich vaak niet alleen lusteloos maar ook krachteloos en zonder energie. Ze genieten niet meer van de kleine, aangename dingen in het leven die gewoonlijk nieuwe energie geven. Depressieve personen kunnen net zomin als een iemand met een gebroken been opstaan en iets gaan doen. Depressie overwinnen is complex en vraagt om diepgaande structurele veranderingen. Dit kan het beste onder begeleiding gebeuren, en vooral stapje voor stapje. Vraag dus niet aan een depressieve persoon om in actie te komen, maar help hem of haar om kleine stapjes te zetten. Begin met kleine dagelijkse dingen. Samen een film kijken bijvoorbeeld.
2. ‘Je maakt mij ook verdrietig’
Depressieve personen maken zichzelf oneindig veel verwijten. Als jij ook nog eens met beschuldigingen komt, wordt het allemaal nog erger.
3. ‘Waarom kun je niet zijn zoals vroeger?’
Deze zin is olie op het vuur of koren op de molen van een depressieve persoon. Depressieve personen hebben de neiging om zich te concentreren op het verleden en om gelukkige en mooie momenten van vroeger te idealiseren. Ze willen graag ‘weer zijn zoals vroeger’, en het liefst wel meteen. Omdat dat nu eenmaal niet mogelijk is, is het beter om dit soort ideeën niet aan te wakkeren en niet mee te gaan in de klaagzang van de depressieve persoon. Help hem of haar eerder om kleine stapjes te zetten. Geeft de depressieve persoon aan weer als vroeger te willen zijn, stel dan voor om met een klein ding te beginnen (laat hem of haar kiezen waarmee) en bied aan daarbij te helpen.
4. ‘Laten we die droomreis gaan maken en alles vergeten’
Als je op dit punt aangekomen bent, dan voel je wel aan dat je beter geen ‘grote’ dingen kunt voorstellen in de hoop dat het allemaal wel goed komt, maar dat het een kwestie van babystappen is. Begin met een kleine wandeling als de lentezon schijnt, of een andere kleine activiteit waar de depressieve persoon vroeger plezier in had en die niet al teveel moeite kost.
5. ‘Het gaat wel over’
Depressie waait niet zomaar over. Je helpt een depressief persoon dan ook niet om zijn of haar klachten niet serieus te nemen of alarmbellen te negeren. Vaak is professionele hulp nodig om depressie te overwinnen.
Wat je wel tegen een depressief persoon kunt zeggen
1. ‘Ik houd van je zoals je bent, met al je tekortkomingen (want die heeft iedereen)’
Dit kan een goed antwoord zijn als de depressieve persoon uiting geeft aan zijn of haar gevoelens van ‘waardeloosheid’. Depressieve personen verzwelgen in zelfverwijten en de kleinste tegenslag leidt tot beschuldigingen aan eigen adres en schuldgevoelens. Het heeft daarom geen zin om een depressief persoon verwijten te maken of hard tegen hem of haar op te treden. Dit kan juist contraproductief zijn.
2. ‘Ik weet zeker dat het je gaat lukken om dit of dat [vul in] te doen, misschien niet op korte termijn maar je gaat er wel komen’
Depressieve personen maken zich niet alleen constant verwijten, ze hebben ook het idee dat ze een heleboel kansen hebben gemist en op veel gebieden hebben gefaald. De toekomst ziet er triest en donker uit en elk sprankje hoop mist, terwijl hoop nu juist een belangrijke motor is. Als het je lukt om met bemoedigende woorden hem of haar – al was het maar – een klein sprankje hoop te geven, is dat al heel wat.
3. ‘Focus nu eerst maar op kleine dingen’
Depressieve personen hebben de neiging om de lat voor zichzelf enorm hoog te leggen en bijna onmogelijke doelen na te streven omdat ze in het bereiken ervan willen laten zien dat ze wel degelijk iets waard zijn. Maar hoe onbereikbaarder de doelstellingen, hoe groter de kans dat ze niet worden bereikt (hoe groter ook de neiging om helemaal niets te doen). Help de depressieve persoon daarom te focussen op kleine en vooral bereikbare doelstellingen.
4. ‘Laten we beginnen dit of dat [vul in] te doen’
Depressieve personen doen weinig of niets en als ze iets doen, verwachten ze vaak grote resultaten. Als die uitblijven, wordt dat als een drama ervaren wat weer leidt tot zelfmedelijden, gevoelens van waardeloosheid en klagen. Probeer de depressieve persoon daarom te helpen bij het zetten van babystappen. Doe hem of haar inzien dat sommige doelstellingen te hoog gegrepen kunnen zijn en maak een concreet plan van aanpak om (eerst) kleinere doelstellingen te bereiken. Dit kunnen in het begin ook heel kleine dingen zijn (samen een film kijken, samen koken).
Depressie mag niet onderschat worden en woorden, de juiste woorden, zijn belangrijk om een communicatiekanaal met de depressieve persoon te openen. Kies daarom je woorden zorgvuldig, steun de persoon in kwestie en zoek hulp die je depressieve naaste kan helpen te leren om zichzelf te accepteren en zichzelf lief te hebben zoals hij of zij is, om interesse in de wereld terug te vinden en om weer te kunnen genieten van de kleine mooie dingen die het leven ons schenkt.
 tegen een depressief persoon kunt zeggen){kind=link}