‘Sine Labore Nihil’ wordt er wel gezegd. Het zal wel. Wat in ieder geval zeker is, is dat het werk bijna nooit voldoening geeft (tenzij wij ons van het tegendeel willen overtuigen). Werk is voor bijna iedereen een bron van problemen die soms nog ernstig zijn ook.
Een van die problemen is direct aan het werk zelf gerelateerd, en is het ‘workaholism’ (zoals de Amerikanen, uitvinders van de cubicles en de gemakkelijke ontslagen het noemen).
Laten we beginnen de betekenis van deze term eens nader te bekijken. Een ‘workaholic’ is een persoon die een compulsieve en onstuitbare behoefte heeft om te werken. Het is geen positief verschijnsel. Niet voor degene die aan dit syndroom lijdt, en ook niet voor zijn naasten (partner, huisgenoten, familie). In de literatuur en ook in movies is wel geprobeerd om ‘workaholism’ als iets dat trendy is voor te stellen. Als voorbeelden hiervan werden wel de yuppies aangevoerd (maar bestaat deze term nog of is ook het woord zelf na het uitsterven van de ‘yup’ in onbruik geraakt?), en ook managers en advocaten die vastbesloten zijn zich naar de top te werken.
Deze ‘verslaving’ aan werk, om het zo maar even te noemen, wordt ook wel vergeleken met een andere verslaving die in die media aanmerkelijk minder aandacht krijgt, namelijk het alcoholisme. Vind jij een alcoholist trendy? Niet echt. Eerder een persoon die hulp nodig heeft. Datzelfde geldt ook voor degene die een pathologische vorm van ‘werkverslaving’ heeft ontwikkeld.
De term ‘workaholism’ dook voor het eerst op aan het einde van de jaren ’60 en is ingeburgerd met de publicatie van het boek ‘Confessions of a Workaholic’ begin jaren ’70 (in 1971 om precies te zijn, en het boek is geschreven door de psycholoog Wayne Oates).
Maar hoe weet je nu of iemand werkverslaafd is?
Dat is moeilijk te zeggen, ook omdat er over deze conditie nog geen eenduidigheid bestaat. Soms wordt het bestaan ervan ontkend en soms zelfs worden degenen die er in wetenschappelijke termen over spreken belachelijk gemaakt. Verschillende studies hebben er echter toe geleid om een profiel, of in ieder geval karaktereigenschappen die werkverslaafden met elkaar gemeen hebben, in kaart te brengen. Prof. Roberth H. Coombs heeft ze duidelijk samengevat in een hoofdstuk van zijn ‘Handbook of additive disorders’. Hier zijn de belangrijkste kenmerken:
- Veelvuldige klachten over de gezondheid
- Moeite met delegeren
- Stress vanwege het werk
- Perfectionisme
- Angst
- Woede
- Depressie
- Problemen met de intimiteit
- Het gevoel van ontoereikendheid
- Problemen in de sociale interactie
Voeg hier grote relatieproblemen met de familie en vooral met de partner toe. Het is vaak juist de partner van een ‘werkmaniak’ die het meest van de situatie te lijden heeft. En de relatie zelf komt onder druk te staan. In Japan (maar hier hebben we het over een extreme situatie) worden er zelfs gevallen van vroegtijdige dood aan het fenomeen toegeschreven.
Eén van de grootste angsten van de ‘workaholic’ is de angst om de sociale status die hij of zij via zijn of haar werk heeft verworven te verliezen. Daarnaast is de workaholic bang om fouten te maken en maakt hij of zij zich er zorgen over dat het niet zal lukken eventuele fouten te verbergen om de consequenties ervan niet onder ogen te hoeven zien.
Het beeld is niet bepaald rooskleurig beeld en ‘workaholism’ is niet iets om trots op te zijn. Het is een pathologische conditie waarin hulp van een expert, een psycholoog of een psychiater, de aangewezen weg is, en niet zelden gaat er heel wat tijd overheen voordat men deze verslaving te boven is.
